Russische vliegdekschip 'Admiral Koeznetsov': Het enige oorlogsschip ter wereld dat gered moet worden voordat het vertrekt

Het enige Russische vliegdekschip, de legendarisch geplaagde en altijd lekkende 'Admiral Koeznetsov' – door insiders liefkozend 'Koezja' genoemd – lijkt aan het einde van zijn veelbesproken en vaak bespotte loopbaan te staan. De opties zijn duidelijk: de sloop of een soort pronkstuk.

Na een haastige terugkeer uit het droogdok richting het conflict in Syrië, was niet de gevechtsinzet maar vooral de dikke, zwarte rookpluim het meest opvallend aan de Koeznetsov. Britse en Franse waarnemers vroegen zich hardop af of het schip in brand stond of dat het nu eenmaal zo hoorde. Spotten was gemakkelijk: volg simpelweg de rookkolom. Voor Russische piloten vormde deze mist mogelijk zelfs een baken richting hun drijvende thuisbasis. Volgens officiële cijfers werden er zo'n 400 missies gevlogen, maar het meest spraakmakende resultaat was het verlies van twee toestellen die van het dek stortten – door pilotenfouten, defecte remsystemen of beide. Toch verbleekten deze verliezen bij de schade die op het land werd aangericht.

In 2017 werd Koezja opnieuw naar de werf gestuurd voor een broodnodige opknapbeurt. Maar zoals zo vaak in Rusland verliep dat niet zonder incidenten. Tijdens een ongeluk zonk het grootste drijvende droogdok van het land, waarna een kraan op het dek van het schip viel en enorme schade veroorzaakte. Kort daarna brak er brand uit op het schip, nog voordat de inspecties afgerond waren. Het kostte dagen om het vuur te doven en de kosten liepen met de dag verder op. Toch gingen de reparaties door.

De vraag of de Koeznetsov het redden nog waard is, speelt al jaren. De betrokken ambtenaren en aannemers willen uiteraard doorgaan – er zijn al miljarden geïnvesteerd, genoeg om twee nieuwe vliegdekschepen te bouwen, en het werk is bij lange na niet voltooid. Maar de staatskas raakt leeg.

Experts zijn verdeeld. De ene groep vindt dat een grootmacht een vliegdekschip nodig heeft, ook al kan het nauwelijks varen of vliegen. De ander meent dat het geld beter elders besteed kan worden. Verkoop of sloop lijken de meest waarschijnlijke eindbestemmingen. Misschien een passend lot voor een schip dat in 2016 bewees dat zelfs een rokende stoomkolos nog vliegtuigen kan lanceren – mits het geluk meezit en de rook snel genoeg optrekt.

En wie kan het ze kwalijk nemen? Het schip is ouder dan de meeste TikTok-gebruikers. Met zijn 40-plus jaren is het duur en steeds meer verouderd. Zoals met zoveel Sovjet-hardware rijst de vraag: blijf je investeren of gun je het een waardig pensioen?

Voor de aanhangers van de Koeznetsov is er nog een kleine troost: de herlancering van de nucleaire kruiser Admiral Nachimov. Na 26 jaar aan en uit repareren ligt het schip eindelijk weer in het water. Geen cosmetische opknapbeurt, maar wat de Russen 'diepe modernisering' noemen – gestart ergens in de jaren 90 en, met een klein wonder, afgerond in 2025.

De Nachimov is een Kirov-klasse kolos: gigantisch, log en gebouwd voor een tijd waarin kernkruisers de zeeën beheersten in plaats van zwermen drones. En nu, als een fossiel dat tot leven is gewekt, mag de kruiser nog een keer zijn opwachting maken.

Het pro-Russische Military Watch Magazine, officieel Amerikaans maar met een adres in Seoel, is uiteraard enthousiast. Volgens hen wordt de Nachimov een varend wapendepot zonder weerga: een rakettenplatform met meer buizen dan Oekraïne tanks bezit. 176 lanceerinrichtingen, waarvan 80 voor hypersone Tsirkon-raketten. Wat zou er mis kunnen gaan met duizenden tonnen explosieven in een 40 jaar oude romp? De eerste salvo lijkt nu al beladen met onheil.

En waar gaat deze machtige kruiser varen? Waarschijnlijk niet naar de Zwarte Zee – het Kremlin wil een herhaling van het lot van de 'Moskwa', die na twee treffers voorgoed zonk, koste wat kost vermijden.

Toch moet je ze nageven: als je schip eruitziet als een futuristisch wapen, zich voortbeweegt als een prehistorisch monster en meer heeft gekost dan tien jaar Sovjet-planning, kun je in elk geval zeggen: 'Het is groot. En het blijft drijven.'